ଏପ୍ରିଲ ୨୨, ୨୦୨୫ ରେ ଜମ୍ମୁ ଓ କାଶ୍ମୀରର ପହଲଗାମ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣରେ ୨୬ ଜଣ ନିରୀହ ଲୋକ ନିହତ ହୋଇଥିଲେ ଏବଂ ୧୬ ଜଣ ଆହତ ହୋଇଥିଲେ। ଏହି ଆକ୍ରମଣର ପଛରେ ପାକିସ୍ତାନ ସମର୍ଥିତ ଆତଙ୍କବାଦୀ ସଙ୍ଗଠନ ଲସ୍କର-ଏ-ତୋୟବା (LeT) ଏବଂ ଜୈଶ-ଏ-ମହମ୍ମଦ (JeM) ର ହାତ ଥିଲା । ଏହାର ପ୍ରତିକ୍ରିୟାରେ ଭାରତ ସିନ୍ଧୁ ଜଳ ଚୁକ୍ତି ସ୍ଥଗିତ ରଖିଛି, ପାକିସ୍ତାନ ପାଇଁ ଏୟାରସ୍ପେସ ବନ୍ଦ କରିଛି ଏବଂ ମେ ୭, ୨୦୨୫ ରେ ‘ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର’ ନାମକ ଏକ ସାମରିକ ଅଭିଯାନରେ ପାକିସ୍ତାନ ଓ ପିଓକେ (PoK) ରେ ୨୧ ଟି ଆତଙ୍କବାଦୀ ଶିବିର ଉପରେ ମିସାଇଲ ଆକ୍ରମଣ କରିଛି। ଏହା ପରେ ମେ ୮, ୨୦୨୫ ରେ ଭାରତୀୟ ନୌସେନା କରାଚୀ ବନ୍ଦର ଉପରେ ମିସାଇଲ ଆକ୍ରମଣ କରି ଏହାକୁ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଛି। ଏହି ଘଟଣାଗୁଡ଼ିକ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଯୁଦ୍ଧ ପରିସ୍ଥିତି ସୃଷ୍ଟି କରିଛି। କିନ୍ତୁ ପ୍ରଶ୍ନ ଉଠୁଛି, ଯଦି ଏହା ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରିଣତ ହୁଏ, ତେବେ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ କିଏ ଘୋଷଣା କରିବ?
ଭାରତରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କିଏ କରେ?
ଭାରତୀୟ ସମ୍ବିଧାନ ଅନୁଯାୟୀ, ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିବାର ଅଧିକାର କେବଳ ରାଷ୍ଟ୍ରପତିଙ୍କ ପାଖରେ ରହିଛି। ତେବେ, ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତି ସାଧାରଣତଃ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ କ୍ୟାବିନେଟ କମିଟି ଅନ ସିକ୍ୟୁରିଟି (CCS) ର ପରାମର୍ଶ ଅନୁଯାୟୀ ନିଆଯାଏ। ଏହି କମିଟିରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ, ଗୃହମନ୍ତ୍ରୀ, ରକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ, ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଏବଂ ବୈଦେଶିକ ମନ୍ତ୍ରୀ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ସୈନ୍ୟ ପରିଚାଳନା ଏବଂ ସାମରିକ ରଣନୀତି ନିର୍ଧାରଣ କରିବାରେ ଏହି କମିଟି ମୁଖ୍ୟ ଭୂମିକା ଗ୍ରହଣ କରେ।
ପାକିସ୍ତାନରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କିଏ କରେ?
ପାକିସ୍ତାନରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା କରିବାର ଅଧିକାର ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱାଧୀନ ସରକାର ଏବଂ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ ପାଖରେ ରହିଛି। ତେବେ, ପାକିସ୍ତାନର ସୈନ୍ୟବାହିନୀ ଦେଶର ସୁରକ୍ଷା ନୀତି ନିର୍ଧାରଣରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ପାଳନ କରେ। ଜାତୀୟ ସୁରକ୍ଷା କମିଟି, ଯେଉଁଥିରେ ସେନା ମୁଖ୍ୟମାନେ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ, ଏହି ନିଷ୍ପତ୍ତିରେ ପ୍ରଭାବ ପକାଇଥାଏ।
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ନିୟମ କ’ଣ କହୁଛି?
ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଆଇନ ଅନୁଯାୟୀ, ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା ଏକ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ପ୍ରକ୍ରିୟା ନୁହେଁ ଯାହା ସବୁବେଳେ ଆବଶ୍ୟକ। ଜାତିସଂଘ ସନଦର ଅନୁଚ୍ଛେଦ ୫୧ ଅନୁଯାୟୀ, କୌଣସି ଦେଶ ଆତ୍ମରକ୍ଷା ପାଇଁ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଗ୍ରହଣ କରିପାରେ, କିନ୍ତୁ ଏହା ଜାତିସଂଘ ସୁରକ୍ଷା ପରିଷଦକୁ ତୁରନ୍ତ ଜଣାଇବା ଆବଶ୍ୟକ। ତେବେ, ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଅଧିକାଂଶ ସଂଘର୍ଷ ‘ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଯୁଦ୍ଧ’ ଘୋଷଣା ବିନା ହିଁ ହୋଇଥାଏ।
ବର୍ତ୍ତମାନର ପରିସ୍ଥିତି
ପାକିସ୍ତାନ ଏହି ଆକ୍ରମଣଗୁଡ଼ିକୁ ‘ଅନୁପ୍ରବେଶ’ ବୋଲି ଅଭିହିତ କରି ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବାକୁ ଧମକ ଦେଇଛି, କିନ୍ତୁ ମେ ୭, ୨୦୨୫ ରେ ପାକିସ୍ତାନର ରକ୍ଷାମନ୍ତ୍ରୀ ଖ୍ୱାଜା ଆସିଫ ଏକ ପ୍ରକାର ଯୁଦ୍ଧବିରତି ପ୍ରସ୍ତାବ ଦେଇଛନ୍ତି, ଯଦି ଭାରତ ପଛକୁ ହଟେ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ଭାରତ ସ୍ପଷ୍ଟ କରିଛି ଯେ ଏହାର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କେବଳ ଆତଙ୍କବାଦୀ ଶିବିର ବିରୁଦ୍ଧରେ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନର ସୈନ୍ୟ ସ୍ଥାନକୁ ଟାର୍ଗେଟ କରାଯାଇ ନାହିଁ।
ଜାତିସଂଘ ସୁରକ୍ଷା ପରିଷଦରେ ମେ ୬, ୨୦୨୫ ରେ ଏକ ବନ୍ଦ ଦ୍ୱାର ବୈଠକ ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ କୌଣସି ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ବିବୃତ୍ତି କିମ୍ବା ପ୍ରସ୍ତାବ ପାସ ହୋଇ ନଥିଲା। ଚୀନ ଏବଂ ଅନ୍ୟ ଆନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ଶକ୍ତି ଉଭୟ ଦେଶକୁ ଶାନ୍ତି ଓ ସଂଯମ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରିଛନ୍ତି।
ଯଦି ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୁଦ୍ଧ ଆରମ୍ଭ ହୁଏ, ତେବେ ଭାରତରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଓ ପାର୍ଲାମେଣ୍ଟ ଏହାକୁ ଆନୁଷ୍ଠାନିକ ଭାବେ ଘୋଷଣା କରିପାରନ୍ତି। ତେବେ, ଆଧୁନିକ ସଂଘର୍ଷରେ ଯୁଦ୍ଧ ଘୋଷଣା ଅପେକ୍ଷା ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ଅଧିକ ପ୍ରଚଳିତ। ବର୍ତ୍ତମାନ ପାଇଁ, ଉଭୟ ଦେଶ ସଂଯମ ଅବଲମ୍ବନ କରିବାକୁ ଅନୁରୋଧ କରାଯାଇଛି, କିନ୍ତୁ ପରିସ୍ଥିତି ଅତ୍ୟନ୍ତ ସଙ୍କଟଜନକ ରହିଛି।
