କଂଗ୍ରେସର ବରିଷ୍ଠ ନେତା ଶଶି ଥରୁର ନରେନ୍ଦ୍ର ମୋଦୀ ସରକାରରେ ମନ୍ତ୍ରୀ ହେବେ! ଏସ୍ ଜୟଶଙ୍କରଙ୍କୁ କ’ଣ ମୋଦୀ କ୍ୟାବିନେଟରୁ ବାହାର କରାଯିବ? ଏପରି କିଛି ପ୍ରଶ୍ନ ଏବେ ସୋସିଆଲ ମିଡିଆରେ ଚର୍ଚ୍ଚାରେ ରହିଛି। ଏପରିକି କଂଗ୍ରେସ ନେତା ଉଦିତ ରାଜ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟଙ୍ଗ କରି ଥରୁରଙ୍କୁ କହିଛନ୍ତି ଯେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ମୋଦୀ ଆପଣଙ୍କୁ ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ ଘୋଷଣା କରି ଦିଅନ୍ତେ କି। ଅସଲରେ, ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର ପରେ ଭାରତର ପକ୍ଷ ରଖିବା ପାଇଁ ଶଶି ଥରୁରଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ୭ ଜଣ ସାଂସଦଙ୍କ ଏକ ସର୍ବଦଳୀୟ ପ୍ରତିନିଧିମଣ୍ଡଳୀ ୫ଟି ଦେଶର ଗସ୍ତରେ ଅଛନ୍ତି। ସେମାନେ ଆମେରିକାରେ ନିଜର ଗସ୍ତ ସମାପ୍ତ କରିସାରିଛନ୍ତି। ବର୍ତ୍ତମାନ ସେମାନେ ପନାମାରେ ଅଛନ୍ତି। ଏହାପରେ ପ୍ରତିନିଧିମଣ୍ଡଳୀ ଗୁୟାନା, ବ୍ରାଜିଲ ଏବଂ କୋଲମ୍ବିଆ ଯିବ। ଯଦିଓ ଏହି ଗସ୍ତକୁ ନେଇ ଭାରତରେ ଥରୁରଙ୍କ ବିରୋଧରେ ତାଙ୍କ ନିଜ ଦଳ ଭିତରୁ ଆକ୍ରମଣ ହେଉଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ପୂରା କାହାଣୀ।
ଯେତେବେଳେ ନେହେରୁ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ସଭାକୁ ବାଜପେୟୀଙ୍କୁ ପଠାଇଥିଲେ
ଦେଶର ପ୍ରଥମ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁ ବିପକ୍ଷ ନେତା ଅଟଳ ବିହାରୀ ବାଜପେୟୀଙ୍କୁ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ସଭା ଅଧିବେଶନରେ ଭାରତର ପ୍ରତିନିଧି ଭାବେ ପଠାଇଥିଲେ। ବାଜପେୟୀ ୧୯୬୦ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବରରେ ଜନ୍ ଏଫ୍ କେନେଡୀ ଏବଂ ରିଚାର୍ଡ ନିକ୍ସନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରଚାର ସମୟରେ ଆମେରିକୀୟ ସରକାରଙ୍କ ନିମନ୍ତ୍ରଣରେ ପର୍ଯ୍ୟବେକ୍ଷକ ଭାବେ ଆମେରିକା ଗସ୍ତ କରିଥିଲେ। ବାଜପେୟୀ ଜାତିସଂଘ ସାଧାରଣ ସଭା ଅଧିବେଶନ ପାଇଁ ତତ୍କାଳୀନ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ଜବାହରଲାଲ ନେହେରୁଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ମନୋନୀତ ପ୍ରତିନିଧିମଣ୍ଡଳୀର ଅଂଶ ଥିଲେ। ଅଭିଷେକ ଚୌଧୁରୀ ତାଙ୍କ ଦୁଇ ଖଣ୍ଡ ବିଶିଷ୍ଟ ସଂସ୍ମରଣ ‘ବାଜପେୟୀ: ଦି ଆସେଣ୍ଟ ଅଫ ଦି ହିନ୍ଦୁ ରାଇଟ’ର ପ୍ରଥମ ଭାଗରେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ ୧୯୬୦ ମସିହା ସେପ୍ଟେମ୍ବର ୨୫ ତାରିଖ ସକାଳେ ବାଜପେୟୀ ତାଙ୍କର ପ୍ରଥମ ବିଦେଶ ଯାତ୍ରା ପାଇଁ ଓ୍ବାଶିଂଟନ ଡିସିକୁ ବିମାନରେ ଯାତ୍ରା କରିଥିଲେ।
ନରସିଂହ ରାଓ ସ୍ୱାମୀଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲେ କ୍ୟାବିନେଟ ରାଙ୍କ୍ ମାନ୍ୟତା
ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ନରସିଂହ ରାଓ ଡ. ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ସ୍ୱାମୀଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ଅର୍ଥନୈତିକ ପରାମର୍ଶଦାତା ଭାବେ ନିଯୁକ୍ତ କରିଥିଲେ, ଯିଏ ୧୯୯୧ରେ ତାଙ୍କ ବନ୍ଧୁ ତଥା ତତ୍କାଳୀନ ଅର୍ଥମନ୍ତ୍ରୀ ଡ. ମନମୋହନ ସିଂହଙ୍କ ସହ ଦେଶରେ ଉଦାରୀକରଣର ଆୟାରମ୍ଭ କରିଥିଲେ। ସୁବ୍ରମଣ୍ୟମ ସ୍ୱାମୀଙ୍କୁ ବିପକ୍ଷରେ ଥାଇ ମଧ୍ୟ କଂଗ୍ରେସ ସରକାରରେ ପ୍ରଧାନମନ୍ତ୍ରୀ ପି.ଭି. ନରସିଂହ ରାଓ କ୍ୟାବିନେଟ ର୍ୟାଙ୍କର ମାନ୍ୟତା ଦେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କୁ କେବଳ କ୍ୟାବିନେଟ ର୍ୟାଙ୍କର ମାନ୍ୟତା ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥିଲା, ମନ୍ତ୍ରୀ କରାଯାଇ ନଥିଲା। ତାଙ୍କୁ ଶ୍ରମ ମାନକ ଏବଂ ଅନ୍ତର୍ଜାତୀୟ ବ୍ୟାପାର କମିଟିର ଅଧ୍ୟକ୍ଷ କରାଯାଇଥିଲା। ୧୯୯୪ରୁ ୧୯୯୬ ମଧ୍ୟରେ ସେ ଏହି ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିଥିଲେ।
ଓବାମା ନିଜ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦୀଙ୍କୁ ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ କରିଥିଲେ
ବିଦେଶରେ ଏହା ସାଧାରଣ କଥା, ଯେପରି ଆମେରିକୀୟ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାରାକ ଓବାମା ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ନିର୍ବାଚନରେ ତାଙ୍କ ପ୍ରତିଦ୍ୱନ୍ଦୀ ହିଲାରୀ କ୍ଲିଂଟନଙ୍କୁ ତାଙ୍କ ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ କରିଥିଲେ। ହିଲାରୀ କ୍ଲିଂଟନ ୨୦୦୯ରୁ ୨୦୧୩ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ରାଷ୍ଟ୍ରପତି ବାରାକ ଓବାମାଙ୍କ ଅଧୀନରେ ଆମେରିକାର ବିଦେଶ ମନ୍ତ୍ରୀ ଭାବେ କାର୍ଯ୍ୟ କରିଥିଲେ। ଭାରତୀୟ ଲୋକତନ୍ତ୍ରରେ ଏପରି ସମ୍ଭବ ନୁହେଁ, କାରଣ ଏହାକୁ ଦଳୀୟ ନୀତିରୁ ଭିନ୍ନ ବୋଲି ଗ୍ରହଣ କରାଯାଏ। ଏହା କରିବା ଦ୍ୱାରା ସେହି ବ୍ୟକ୍ତିଙ୍କୁ ନିଜ ଦଳର କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନର ସାମ୍ନା କରିବାକୁ ପଡ଼ିପାରେ। ସଦନରେ ବିପକ୍ଷ ନେତା, ଅର୍ଥାତ୍ ସାଂବିଧାନିକ ଭାବେ ସଦନର ମୁଖ୍ୟ ବିପକ୍ଷ ଦଳ, ଯାହାକୁ ସଦନରେ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ଆସନର ଅତି କମରେ ଦଶ ପ୍ରତିଶତ ଆସନ ପ୍ରାପ୍ତ ହୋଇଥାଏ, ତାହାକୁ କ୍ୟାବିନେଟ ମନ୍ତ୍ରୀଙ୍କ ମାନ୍ୟତା ଏବଂ ସୁବିଧା ପ୍ରଦାନ କରାଯାଏ।
ଥରୁର କାହିଁକି ନିଜ ଦଳର ନେତାମାନଙ୍କ ନିଶାନାରେ ଅଛନ୍ତି
ଥରୁର ଯେଉଁ ଭାବେ ମୋଦୀ ସରକାରଙ୍କୁ ସମର୍ଥନ କରିଛନ୍ତି ଏବଂ ଅପରେସନ ସିନ୍ଦୁର ସମ୍ପର୍କରେ ସାମରିକ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନରୁ ଆରମ୍ଭ କରି କୂଟନୈତିକ ସ୍ତରରେ ଭାରତ ସରକାରଙ୍କ ପଦକ୍ଷେପର ପ୍ରଶଂସା କରିଛନ୍ତି, ତାହା କଂଗ୍ରେସ ଦଳକୁ ବେଶ ଅସୁବିଧାରେ ପକାଇଛି। ସରକାରଙ୍କ ତରଫରୁ ତାଙ୍କୁ ସର୍ବଦଳୀୟ ପ୍ରତିନିଧିମଣ୍ଡଳୀର ନେତା କରି ଆମେରିକା ପଠାଇବାର ନିଷ୍ପତ୍ତି କଂଗ୍ରେସକୁ ଅସନ୍ତୁଷ୍ଟ କରିଛି। କଂଗ୍ରେସ ନେତାମାନେ କହୁଛନ୍ତି ଯେ ‘କଂଗ୍ରେସରେ ଥିବା ଓ କଂଗ୍ରେସର ହେବା’ ମଧ୍ୟରେ ଅନ୍ତର ଅଛି।
ଥରୁରଙ୍କୁ କ’ଣ ଦଳ ବାହାରକୁ ରାସ୍ତା ଦେଖାଇ ପାରିବ ?
ପ୍ରତ୍ୟେକ ରାଜନୈତିକ ଦଳର ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କ ପାଇଁ ନିଜସ୍ୱ ସଂବିଧାନ ରହିଛି, ଯେଉଁଥିରେ ସଦସ୍ୟତା ସମାପ୍ତ କରିବାର ନିୟମ ନିର୍ଦ୍ଧାରିତ ହୋଇଛି। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ରାଜନୈତିକ ଦଳ ଅନୁଶାସନହୀନତା, ଦଳ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପ, ଦୁର୍ନୀତି ବା ଅନ୍ୟାନ୍ୟ କାରଣରୁ ମଧ୍ୟ ନିଜ ସଦସ୍ୟମାନଙ୍କୁ ଦଳରୁ ବହିଷ୍କାର କରିପାରେ। ଏପରି ପରିସ୍ଥିତିରେ ଥରୁରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ଅନୁଶାସନହୀନତାର ଅଭିଯୋଗରେ କଂଗ୍ରେସରୁ ବାହାରକୁ ରାସ୍ତା ଦେଖାଯାଇପାରେ।
ଜନ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୧ରେ କ’ଣ ବ୍ୟବସ୍ଥା ଅଛି?
ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରିବା ପାଇଁ ଦେଶରେ ଜନ ପ୍ରତିନିଧିତ୍ୱ ଅଧିନିୟମ, ୧୯୫୧ ରହିଛି। ଏହି ଅଧିନିୟମ ନିର୍ବାଚନ ପ୍ରକ୍ରିୟା ଏବଂ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କ ପଞ୍ଜୀକରଣକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯଦି କୌଣସି ସଦସ୍ୟ ଦଳର ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ଉଲଙ୍ଘନ କରନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ବହିଷ୍କାର କରାଯାଇପାରେ।
ଦଳବଦଳ ବିରୋଧୀ ଆଇନ କ’ଣ କହୁଛି
ଦଳବଦଳ ବିରୋଧୀ ଆଇନ ଅନୁସାରେ, ଯଦି କୌଣସି ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧି ନିଜ ଦଳର ବିରୋଧରେ ଭୋଟ୍ ଦିଅନ୍ତି ବା ଅନ୍ୟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କୁ ଅଯୋଗ୍ୟ ଘୋଷଣା କରାଯାଇପାରେ। ଏହି ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ପ୍ରକ୍ରିୟା ବାଚସ୍ପତି ବା ରାଜ୍ୟସଭାର ସଭାପତିଙ୍କ ଦ୍ୱାରା ପରିଚାଳିତ ହୁଏ। ଅନ୍ୟପକ୍ଷରେ, ନିର୍ବାଚନ ଆୟୋଗ ରାଜନୈତିକ ଦଳମାନଙ୍କ ପଞ୍ଜୀକରଣ ଏବଂ ମାନ୍ୟତାକୁ ନିୟନ୍ତ୍ରଣ କରେ। ଯଦି କୌଣସି ଦଳ ନିଜର ନିୟମର ଉ ଲ୍ଲଙ୍ଘନ କରେ, ତେବେ ତା’ର ମାନ୍ୟତା ରଦ୍ଦ କରାଯାଇପାରେ।
ଦଳ ସଦସ୍ୟଙ୍କ ବିରୋଧରେ କ’ଣ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ନେଇପାରେ
ଦେଶର ଯେକୌଣସି ରାଜନୈତିକ ଦଳର କୌଣସି ସାଂସଦ ବା ବିଧାୟକ ନିଜ ଦଳର ସଦସ୍ୟତା ଛାଡ଼ି ଅନ୍ୟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦଳବଦଳ ବିରୋଧୀ ଆଇନ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ ହୋଇପାରେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯଦି କୌଣସି ନିର୍ବାଚିତ ପ୍ରତିନିଧି ଦଳର ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ବିନା ଭୋଟ୍ ଦିଅନ୍ତି ବା ଦଳ ବିରୋଧୀ କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରେ ସାମିଲ ହୁଅନ୍ତି, ତେବେ ତାଙ୍କ ବିରୋଧରେ ଦଳବଦଳ ବିରୋଧୀ ଆଇନ ଅନୁସାରେ କାର୍ଯ୍ୟାନୁଷ୍ଠାନ କରାଯାଇପାରେ। ଏହା ବ୍ୟତୀତ, ଯଦି କୌଣସି ନିର୍ଦ୍ଦଳୀୟ ପ୍ରାର୍ଥୀ ଜିତିବା ପରେ କୌଣସି ଦଳରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି, ବା ଯଦି କୌଣସି ଦଳର ୨/୩ରୁ କମ ସଦସ୍ୟ ଏକାଠି ଅନ୍ୟ ଦଳରେ ଯୋଗ ଦିଅନ୍ତି, ତେବେ ସେମାନେ ଦଳବଦଳ ବିରୋଧୀ ଆଇନ ଅନୁସାରେ ଦୋଷୀ ଗଣାଯିବେ।
