କାଶ୍ମୀରକୁ ନେଇ ଭାରତ ଓ ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ୪ ଯୁଦ୍ଧ ଓ ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୂର ନାମରେ ଗୋଟିଏ ସୀମିତ ଯୁଦ୍ଧ ହୋଇ ସାରିଛି । କିନ୍ତୁ କାଶ୍ମୀର ସମସ୍ୟା ଯେମିତି ସେମିତି ଅଛି । ଗୋଟିଏ ସମୟରେ ଯଦି କାଶ୍ମୀର ମହାରାଜା ହରି ସିଂଙ୍କ ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ନେହେରୁ ଓ ଅବଦୁଲା ବିରୋଧ କରିନଥାନ୍ତେ ତେବେ କାଶ୍ମୀରର ଇତିହାସ ଅଲଗା ହୋଇଥାନ୍ତା । ଉପ ମହାଦେଶ ବିଭାଜନ ପରେ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଜୀବନ ବଂଚାଇ ଭାରତ ମୁହାଁ ହେଉଥିବା ହିନ୍ଦୁଙ୍କୁ ମହାରାଜା ହରି ସିଂ କାଶ୍ମୀରରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ବସବାସ କରିବାକୁ ଅନୁମତି ଦେବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ । ଏହା ଦ୍ୱାରା କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକାରେ ହିନ୍ଦୁଙ୍କ ସଂଖ୍ୟା ବୃଦ୍ଧି ହୋଇଥାନ୍ତା । କାଶ୍ମୀରରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ହସ୍ତକ୍ଷେପର ଆଶଙ୍କା କମ ହୋଇଥାନ୍ତା । କିନ୍ତୁ ନେହେରୁ,ଶେଖ ଅବଦୁଲାଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ଆସି ଏହି ପ୍ରସ୍ତାବକୁ ବିରୋଧ କରିଥିଲେ । ଆଉ ଆଜି ଭାରତ ତାହାର ଫଳ ଭୋଗୁଛି ।
ପ୍ରଥମ ଅଧ୍ୟାୟ
୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ ତାରିଖରେ, କବାଇଲୀ ଆକ୍ରମଣ ଆରମ୍ଭ ହେବା ପୂର୍ବରୁ ପାକିସ୍ତାନ ଶ୍ରୀନଗରରେ ନିଜର ଝଣ୍ଡା ଉଡ଼ାଇ ଦେଇଥିଲା। କିନ୍ତୁ ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀ ଯୁବକମାନଙ୍କର ଏକ ଜନତା ଏହି ପତାକାକୁ ଖସାଇ ଫିଙ୍ଗି ଦେଇଥିଲେ। ଏହି ଯୁବକମାନେ ପାକିସ୍ତାନର ବିରୋଧରେ ଏବଂ ଭାରତର ସମର୍ଥନରେ ଜୋରଦାର ସ୍ଲୋଗାନ ଦେଇ ସ୍ପଷ୍ଟ ବାର୍ତ୍ତା ଦେଇଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ କୌଣସି ପରିସ୍ଥିତିରେ ପାକିସ୍ତାନକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବେ ନାହିଁ।
ବଲରାଜ ମଧୋକଙ୍କ ଭୂମିକା
ଜନସଂଘ (ବର୍ତ୍ତମାନ ବିଜେପି)ର ପ୍ରତିଷ୍ଠାତାମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଥିବା ପ୍ରଫେସର ବଲରାଜ ମଧୋକ ବିଭାଜନର ଭୟାବହ ସମୟରେ ଶ୍ରୀନଗରରେ ରାଷ୍ଟ୍ରୀୟ ସ୍ୱୟଂସେବକ ସଂଘ (ଆରଏସଏସ)ର କାର୍ଯ୍ୟ ବିସ୍ତାରରେ ସକ୍ରିୟ ଥିଲେ। ତାଙ୍କ ଆତ୍ମଜୀବନୀ “ଜିନ୍ଦଗୀ କା ସଫର”ରେ ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି ଯେ, ଯଥାସ୍ଥିତି ସନ୍ଧି ଅନୁଯାୟୀ ଜମ୍ମୁ-କଶ୍ମୀରର ସଞ୍ଚାର ସେବା ସିଆଲକୋଟ ସର୍କଲ ଅନ୍ତର୍ଗତ ହେବା କାରଣରୁ ପାକିସ୍ତାନର ଅଂଶ ହୋଇଯାଇଥିଲା। ୧୯୪୭ ମସିହା ଅଗଷ୍ଟ ୧୫ରେ ଶ୍ରୀନଗର ସମେତ ଘାଟିର ସମସ୍ତ ଡାକଘରରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଝଣ୍ଡା ଉଡ଼ିବା ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ରାଷ୍ଟ୍ରବାଦୀ ଯୁବକମାନେ ଏହାକୁ ଗ୍ରହଣ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ। ସେମାନେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଝଣ୍ଡା ଖସାଇ ଫିଙ୍ଗିଥିଲେ ଏବଂ ରାସ୍ତାରେ ଶୋଭଯାତ୍ରା ବାହାର କରିଥିଲେ । ଏହା ପାକିସ୍ତାନୀ ସମର୍ଥକଙ୍କୁ ଏହି ସନ୍ଦେଶ ଦେଇଥିଲା ଯେ, ତୁମ କାରସାଦି ପୁରଣ ହେବ ନାହିଁ ।
ଶରଣାର୍ଥୀ ପୁନର୍ବାସ ଓ ଶେଖ ଅବଦୁଲ୍ଲାଙ୍କ ବିରୋଧ
ବିଭାଜନର ତାରିଖ ନିକଟତର ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ପଶ୍ଚିମ ପଞ୍ଜାବରେ ହତ୍ୟାକାଣ୍ଡ ତୀବ୍ର ହୋଇଥିଲା। ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କୁ ସେଠାରୁ ନିଶ୍ଚିହ୍ନ କରିବା ପାଇଁ ଦଙ୍ଗାକାରୀମାନେ ସେନା ଓ ପୁଲିସର ମୁସଲମାନ ଜବାନ ଏବଂ ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ସମର୍ଥନ ପାଉଥିଲେ। ରାୱଲପିଣ୍ଡି, ପେଶାୱାର, ଏବଟାବାଦର ଅନେକ ହିନ୍ଦୁ ଓ ଶିଖ ଶରଣାର୍ଥୀ କଶ୍ମୀର ଘାଟିରେ ପହଞ୍ଚୁଥିଲେ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅନେକ ଏପରି ଥିଲେ ଯାହାଙ୍କର କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକା ସହ ବେଶ ପୂର୍ବରୁ ବାଣିଜ୍ୟିକ ସମ୍ପର୍କ ଥିଲା। ସେମାନେ ଏବେ କାଶ୍ମୀର ଉପତ୍ୟକାର ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ବସବାସ କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ବଲରାଜ ମଧୋକ ଏହି ସୂଚନା ରାଜା ହରି ସିଂହଙ୍କୁ ଦେଇଥିଲେ। ମହାରାଜାଙ୍କ ଶାଳକ କୁଂୱର ନିଚିନ୍ତ ଚନ୍ଦ୍ର ଏବଂ ଅନ୍ୟ ପ୍ରମୁଖ ସହଯୋଗୀମାନଙ୍କ ସହ ମଧୋକଙ୍କର ବିସ୍ତୃତ ଆଲୋଚନା ହୋଇଥିଲା। ଦରବାର ତରଫରୁ ମଧୋକଙ୍କୁ ରିଲିଫ କମିଶନର ଭାବେ କାମ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତାବ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ମଧୋକ କହିଥିଲେ ଯେ ଯଦି ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କ ପାଇଁ କେବଳ ଅସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ଖାଦ୍ୟ ଓ ବସ୍ତ୍ରର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ, ତେବେ ସେ କଲେଜରେ ପଢ଼ାଇବା ସହ ଏହି ଦାୟିତ୍ୱ ନିର୍ବାହ କରିପାରିବେ। କିନ୍ତୁ ଯଦି ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ରଖିବାର ବ୍ୟବସ୍ଥା କରାଯିବ, ତେବେ ସେ ରିଲିଫ କମିଶନର ଭାବେ କାମ କରିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ।
ରାଜାଙ୍କ ତରଫରୁ ମଧୋକଙ୍କ ପାଇଁ ନିଯୁକ୍ତି ପତ୍ର ଜାରି ହୋଇଥିଲା, କିନ୍ତୁ ଶେଖ ଅବଦୁଲ୍ଲାଙ୍କୁ ଯେତେବେଳେ ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ଘାଟିରେ ସ୍ଥାୟୀ ଭାବେ ବସାଇବାର ଯୋଜନାର ଖବର ମିଳିଲା, ସେ ତୀବ୍ର ବିରୋଧ କରିଥିଲେ। ଅବଦୁଲ୍ଲାଙ୍କ ବିରୋଧ ଏବଂ ନେହରୁଙ୍କ ସମର୍ଥନ କାରଣରୁ ରାଜା ପଛକୁ ହଟିଥିଲେ। ମଧୋକଙ୍କ ମତରେ, ଯଦି ସେଠାରେ ଶରଣାର୍ଥୀମାନଙ୍କୁ ବସାଯାଇଥାନ୍ତା, ତେବେ କଶ୍ମୀରକୁ ଏତେ ଖରାପ ଦିନ ଦେଖିବାକୁ ପଡ଼ି ନଥାନ୍ତା।
ଆକ୍ରମଣ ପୂର୍ବରୁ ଆର୍ଥିକ ଅବରୋଧ
କଶ୍ମୀରର ଭବିଷ୍ୟତ ନେଇ ରାଜା ହରି ସିଂହ ଅନିଶ୍ଚିତ ଥିବା ବେଳେ, ଜିନ୍ନା କାଶ୍ମୀର ଉପରେ କବଜା କରିବା ପାଇଁ ବେଶ ପ୍ରସ୍ତୁତି କରିସାରିଥିଲେ। ପାକିସ୍ତାନର ଅବରୋଧ କାରଣରୁ ସେଠାରେ ନୈମିତ୍ତିକ ଆବଶ୍ୟକତାର ଜିନିଷର ବିପୁଳ ଅଭାବ ଦେଖାଦେଇଥିଲା। ଏହି ଜିନିଷ ଆଣିବାକୁ ଯାଇଥିବା ଟ୍ରକଗୁଡ଼ିକୁ ପାକିସ୍ତାନ ରାୱଲପିଣ୍ଡିରେ ଅଟକାଇ ରଖିଥିଲା। କବାଇଲୀ ଓ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା କଶ୍ମୀର ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଉଥିଲେ। ଗୋଳାବାରୁଦ ଓ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ରର ଅଭାବ ଥିଲା। ରାଜାଙ୍କ ସେନାର ଅଧିକାଂଶ ମୁସଲମାନ ଅଧିକାରୀ ଓ ଜବାନ ଶତ୍ରୁ ସହ ମିଶି ଯାଇଥିଲେ। ଡିଜେଲ-ପେଟ୍ରୋଲର ଅଭାବ ଏତେ ଥିଲା ଯେ, ଚତୁର୍ଥ ବାଟାଲିୟନର କମାଣ୍ଡର କର୍ନେଲ ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କୁ ଜରୁରୀ ସନ୍ଦେଶ ପଠାଇବା ପାଇଁ ଏକ ମୋଟରସାଇକେଲ ପାଇଁ ପେଟ୍ରୋଲ ସଂଗ୍ରହ କରିବାରେ ତିନି-ଚାରି ଦିନ ଲାଗିଥିଲା।
ରାଜାଙ୍କୁ ଧୋକା ଦେଇଥିଲେ ମୁସଲମାନ ସୈନିକ
ବଲରାଜ ମଧୋକଙ୍କୁ ଜଣେ ସ୍ୱୟଂସେବକ ମଙ୍ଗଲସେନଙ୍କଠାରୁ ଜଣାପଡ଼ିଥିଲା ଯେ, ଏବଟାବାଦ ଓ କୋହାଲା ଆଡ଼ୁ ପାକିସ୍ତାନୀମାନେ ୧୯୪୭ ମସିହା ଅକ୍ଟୋବର ୨୧ରେ ରିୟାସତରେ ପ୍ରବେଶ କରୁଛନ୍ତି। ସେହି ରାତିରେ କର୍ଣ୍ଣେଲ ନାରାୟଣ ସିଂହଙ୍କୁ ତାଙ୍କର ମୁସଲମାନ ସନ୍ତ୍ରୀ ଗୁଳି କରି ହତ୍ୟା କରିଥିଲା। ରାଜାଙ୍କ ସେନାର ମୁସଲମାନ ଅଧିକାରୀ ଓ ସିପାହୀମାନେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ମିଶି ଯାଇଥିଲେ। ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ଶ୍ରୀନଗର ଓ ପୁଞ୍ଚ ଆଡ଼କୁ ପଳାୟନ ଜାରି ରହିଥିଲା। ୨୩ ଅକ୍ଟୋବର ରାତିରେ ରାଜାଙ୍କ ଏଡିସି ମଧୋକଙ୍କୁ ନେବାକୁ ତାଙ୍କ କୋଠରୀକୁ ପହଞ୍ଚିଥିଲେ। ସେହି ବୃହତ କକ୍ଷରେ ଚିନ୍ତିତ ରାଜା, ମୁଖ୍ୟମନ୍ତ୍ରୀ ମେହେର ଚନ୍ଦ ମହାଜନ ଏବଂ ସେନା ମୁଖ୍ୟ କଶ୍ମୀର ସିଂହ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। ପାରମ୍ପରିକ ରୀତି ଅନୁଯାୟୀ ମଧୋକ “ଜୟ ଦେବ” ସହ ରାଜାଙ୍କୁ ଅଭିବାଦନ କରିଥିଲେ। ଏକ ସହାୟକ ସେହି ସମୟରେ ମଦିରାର ପେଗ ଆଣିଥିଲା। ରାଜା କହିଥିଲେ, “ଥଣ୍ଡାରେ ଆସିଛ, କିଛି ଗରମ ହୁଅ।” ମଧୋକ କ୍ଷମା ମାଗି କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ପିଅନ୍ତି ନାହିଁ ଏବଂ ଜାଣିବାକୁ ଚାହିଁଥିଲେ ତାଙ୍କୁ କାହିଁକି ଡକାଯାଇଛି।
ଭାରତର ସୈନ୍ୟ ସହାୟତାର ଅପେକ୍ଷା
ମେହେର ଚନ୍ଦ ମହାଜନ ଜଣାଇଥିଲେ ଯେ ଭାରତଠାରୁ ସୈନ୍ୟ ସହାୟତା ମାଗିଛୁ। କିଛି ଅସୁବିଧା ହେଉଛି, କିନ୍ତୁ ଆଶା ଅଛି ଯେ ସହାୟତା ମିଳିବ। ଆମେ କହିଛୁ ଯେ ଆମେ ରାଜ୍ୟର ଭାରତରେ ବିଲୟ ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ। ସେଠାରୁ ସହାୟତା ଆସିବା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଶ୍ରୀନଗରରେ ଶାନ୍ତି ବଜାୟ ରଖିବା ପାଇଁ ଦୁଇ ଶହ ଯୁବକଙ୍କ ଆବଶ୍ୟକତା ଅଛି। ଚିନ୍ତିତ ମଧୋକ କହିଥିଲେ, ଯୁବକ ତ ଆମ ପାଖରେ ଅଛନ୍ତି, କିନ୍ତୁ ସେମାନେ ସଶସ୍ତ୍ର ଆକ୍ରମଣକାରୀଙ୍କର ମୁକାବିଲା କିପରି କରିବେ? ମହାଜନ କହିଥିଲେ, ଆମେ ସେମାନଙ୍କୁ ଅସ୍ତ୍ର ଓ ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ଦେବୁ। ଏହା ସଙ୍କଟର ସମୟ। କିଛି କରିବାକୁ ହେବ, ନଚେତ୍ ସର୍ବନାଶ ହେବ। ପରଦିନ ସକାଳେ ଆର୍ଯ୍ୟ ସମାଜ ମନ୍ଦିର ପରିସରରେ ପ୍ରାୟ ଦୁଇ ଶହ ଯୁବକ ଉପସ୍ଥିତ ଥିଲେ। ଏମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଅଧିକାଂଶ କଲେଜ ଛାତ୍ର ଥିଲେ। ସେମାନେ ଶୀଘ୍ର ଛାଉଣୀରୁ ଆସିଥିବା ଟ୍ରକରେ ଚଢ଼ିଥିଲେ। କିଛି ଘଣ୍ଟାର ପ୍ରଶିକ୍ଷଣ ପରେ ରାଇଫଲ ଧରି ଏହି ଯୁବକମାନେ ମୋର୍ଚ୍ଚା ସମ୍ଭାଳିଥିଲେ । ଆକ୍ରମଣକାରୀଙ୍କଠାରୁ ଶ୍ରୀନଗରକୁ ରକ୍ଷା କରିବାରେ ପ୍ରଥମ ବେସାମରିକ ବଳିଦାନ ଏହି ଯୁବକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରୁ ଜଣେ ଥିଲେ ।
ଶ୍ରୀନଗର: ନୀରବତା ମଧ୍ୟରେ ବଢୁଥିବା ନିରାଶା
୨୫ ଅକ୍ଟୋବରରେ ଶ୍ରୀନଗରରେ ଉତ୍ତେଜନାପୂର୍ଣ ନୀରବତା ଥିଲା। ଭି. ପି. ମେନନଙ୍କ ପରାମର୍ଶରେ ରାଜା ଶ୍ରୀନଗର ଛାଡ଼ି ଚାଲିଯାଇଥିଲେ। ୨୬ ଅକ୍ଟୋବରରେ ନିରାଶା ଆହୁରି ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ଆକ୍ରମଣକାରୀମାନେ ବାରାମୂଳାରୁ ଆଗେଇ ପଟ୍ଟନ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚି ସାରିଥିଲେ। ସେମାନେ ଶ୍ରୀନଗରର ବାହାରେ ଶୀଲଟାଙ୍ଗ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପହଞ୍ଚିବାର ଖବର ଆସୁଥିଲା। ବିଶେଷ କରି ହିନ୍ଦୁ-ଶିଖ ଜନସଂଖ୍ୟା ଆତଙ୍କିତ ଥିଲେ। ମଧୋକଙ୍କର ଡି.ଆଇ.ଜି. ଜ୍ଞାନଚନ୍ଦ୍ର ବାଲିଙ୍କ ଘରେ ଶିବଶରଣ ଲାଲଙ୍କ ସହ ସାକ୍ଷାତ ହୋଇଥିଲା। ସେ କହିଥିଲେ ଯେ ସେ ଡେରା ଇସମାଇଲର କଲେକ୍ଟର ଏବଂ ସର୍ଦ୍ଦାର ପଟେଲଙ୍କୁ ପାକିସ୍ତାନର ଆକ୍ରମଣ ଯୋଜନାର ସୂଚନା ପ୍ରଥମେ ଦେଇଥିଲେ। ତାଙ୍କ ନିର୍ଦ୍ଦେଶରେ ସେ ଶ୍ରୀନଗରରେ ଅଛନ୍ତି। ଲାଲ କହିଥିଲେ, “ଦିଲ୍ଲୀରେ ବିଲୟ ସମ୍ପର୍କିତ ଆଲୋଚନା ଚାଲିଛି। ଯଦି ମଧ୍ୟାହ୍ନ ସୁଦ୍ଧା ବିଲୟ ପତ୍ରରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର ହୁଏ, ତେବେ ଭାରତୀୟ ସେନା ଆମ ସହାୟତା ପାଇଁ ପହଞ୍ଚିଯିବ। ନଚେତ୍, ଆମର ମଧ୍ୟ ସେହି ହାଲ ହେବ ଯାହା ପାକିସ୍ତାନରେ ଅନ୍ୟ ହିନ୍ଦୁମାନଙ୍କର ହୋଇଛି। ଯାଇ ଲୋକମାନଙ୍କୁ ଜମ୍ମୁ ଆଡ଼କୁ ଯିବାକୁ କୁହ। ତିନିଟା ବେଳେ ଆସ, ସେତେବେଳେ ମୁଁ ନିଶ୍ଚିତ ଭାବେ କହିପାରିବି ଭାରତୀୟ ସେନା ଆସୁଛି କି ନାହିଁ। ମୁଁ ଦିଲ୍ଲୀରୁ ୱାୟାରଲେସ ସନ୍ଦେଶର ଅପେକ୍ଷାରେ ଅଛି।”
ପ୍ରଥମ ବିମାନର ଆଗମନ
ଶ୍ରୀନଗରରେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ସହାୟତାର ଆଶାରେ ଆକାଶ ଆଡ଼କୁ ଚାହିଁ ରହିଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ବଲରାଜ ମଧୋକ ମଧ୍ୟ ଥିଲେ। ସୀମିତ ସାମର୍ଥ୍ୟ ସତ୍ତ୍ୱେ ବଡ଼ ସାହସ ସହ ସେ କଶ୍ମୀରକୁ ପାକିସ୍ତାନଠାରୁ ରକ୍ଷା କରିବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ। ସେ ଲେଖିଛନ୍ତି, “୨୭ ଅକ୍ଟୋବର ସକାଳ ପ୍ରାୟ ସାଢ଼େ ସାତ ଟାରେ ପୀରପଞ୍ଜାଲ ପର୍ବତ ଅତିକ୍ରମ କରି ଏକ ବିମାନ ଦେଖାଗଲା, କିନ୍ତୁ କିଛି ମିନିଟ ମଧ୍ୟରେ ଅଦୃଶ୍ୟ ହୋଇଗଲା। ଏହା ପରେ ବିମାନଗୁଡ଼ିକର ଧାଡ଼ି ଲାଗିଗଲା।” ବିମାନବନ୍ଦରରୁ କର୍ନେଲ ରାୟଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଶିଖ ରେଜିମେଣ୍ଟର ପ୍ରଥମ ଦଳ ଶ୍ରୀନଗର ଆଡ଼କୁ ଅଗ୍ରସର ହେଲା। ସଂଘ କାର୍ଯ୍ୟାଳୟ ଓ ମଧୋକଙ୍କ ଘର ସେହି ରାସ୍ତାରେ ଥିଲା। ‘ସତ୍ ଶ୍ରୀ ଅକାଲ’ର ଘୋଷ ସହ ସେମାନଙ୍କୁ ସ୍ୱାଗତ କରି ଜଳଖିଆର ଅନୁରୋଧ କରାଗଲା। କର୍ନେଲ ରାୟ ଉତ୍ତର ଦେଇଥିଲେ, “ବହୁତ ସମୟରୁ ଡୋଗରା ସାଙ୍ଗମାନେ ଏକାକୀ ଶତ୍ରୁର ମୁକାବିଲା କରୁଛନ୍ତି। ସେମାନଙ୍କୁ ତୁରନ୍ତ ସହାୟତାର ଆବଶ୍ୟକତା। ଆମକୁ ଅଟକାଅ ନାହିଁ। ଆମର ତୃଷ୍ଣା ଆମେ ଶତ୍ରୁର ରକ୍ତ ସହ ଶାନ୍ତ କରିବୁ।” ଦୁର୍ଭାଗ୍ୟବଶତଃ, ଏକ ଘଣ୍ଟା ପରେ କର୍ନେଲ ରାୟଙ୍କର ଶହୀଦ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ଭାରତୀୟ ସେନା ୭ ନଭେମ୍ବର ସୁଦ୍ଧା ପାକିସ୍ତାନକୁ ଉରୀ ପାରକୁ ଠେଲି ଦେଇଥିଲା। ତାଙ୍କର ବିଜୟ ଅଭିଯାନ ଜାରି ରହିଥିଲା। ରାଜନୈତିକ ନେତୃତ୍ୱ ଏହାଠାରୁ ଆଗକୁ ବଢ଼ିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ନଥିଲେ। ଶୃଙ୍ଖଳିତ ସେନା ନିର୍ଦ୍ଦେଶର ପାଳନ କରିଥିଲା।
