୧୯୭୧ ମସିହାରେ ବାଂଲାଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଲଢ଼େଇ କରିଥିବା ଭାରତର ସାରା ବିଶ୍ୱ ପ୍ରଶଂସା କରିଥିଲା। ବାଂଲାଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତାରେ ତାକୁ ସମର୍ଥନ ଦେଇଥିବା ଭାରତ ନିଜ ସେନାର ପୂରା ଶକ୍ତି ନିୟୋଜନ କରିଥିଲା। ଭାରତୀୟ ସେନାର ବାଂଲାଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନତାରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଯୋଗଦାନ ରହିଥିଲା। ଯଦି ଭାରତୀୟ ସେନା ବାଂଲାଦେଶ ସହ ନ ଠିଆ ହୋଇଥାନ୍ତା, ତେବେ ସେମାନେ ବୋଧହୁଏ ସ୍ୱାଧୀନତା ପାଇ ନ ଥାନ୍ତେ। ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରିଥିବା ଭାରତୀୟ ସେନାର ଅଧିକାରୀମାନଙ୍କ ମଧ୍ୟରେ ଜଣେ ଥିଲେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ା, ଯାଙ୍କ ବିଷୟରେ ଫିଲ୍ଡ ମାର୍ଶାଲ ଜେନେରାଲ ମାନେକଶୌ କହିଥିଲେ, ପ୍ରକୃତ କାମ ତ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ହିଁ କରିଥିଲେ। ତାଙ୍କ ପୁଣ୍ୟତିଥିରେ ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ା କିପରି ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଯୁଦ୍ଧର ହିରୋ ହୋଇଥିଲେ?
ପାକିସ୍ତାନ ସହ ପ୍ରଥମ ଯୁଦ୍ଧରେ ଲଢିଥିଲେ
ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ାଙ୍କର ଜନ୍ମ ୧୩ ଫେବୃଆରୀ ୧୯୧୬ରେ ଅବିଭାଜିତ ଭାରତରେ ହୋଇଥିଲା। ତାଙ୍କ ଜନ୍ମସ୍ଥାନ ଝେଲମ ଜିଲ୍ଲାର କଲ୍ଲେ ଗୁଜ୍ଜରନ ଏବେ ପାକିସ୍ତାନରେ ଅଛି। ୧୯୩୯ ମସିହାରେ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ାଙ୍କୁ ବ୍ରିଟିଶ ଇଣ୍ଡିଆର ସେକେଣ୍ଡ ପଞ୍ଜାବ ରେଜିମେଣ୍ଟର ପ୍ରଥମ ବାଟାଲିୟନରେ କମିଶନ ମିଳିଥିଲା। ଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ସମୟରେ ୧୯୪୭ ମସିହାରେ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ା ସେନାରେ କ୍ୟାପଟେନ ଥିଲେ। ସେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ଭାରତ-ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ତିନୋଟି ଯୁଦ୍ଧର ଅଂଶ ଥିଲେ।
ସେ ୧୯୬୨ ମସିହାରେ ଭାରତ ଓ ଚୀନ ମଧ୍ୟରେ ହୋଇଥିବା ଯୁଦ୍ଧକୁ ବ୍ରିଗେଡିୟର ଭାବେ ଲଢ଼ିଥିଲେ। ସୈନ୍ୟ ଅଧିକାରୀ ଭାବେ ୧୯୭୧ ମସିହାରେ ସେ ବାଂଲାଦେଶର ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇକୁ ସଫଳତାର ସହ ଶେଷ କରିଥିଲେ। ଏହା ପାଇଁ ତାଙ୍କୁ ପରମ ବିଶିଷ୍ଟ ସେବା ମେଡାଲ ଏବଂ ପଦ୍ମ ଭୂଷଣରେ ସମ୍ମାନିତ କରାଯାଇଥିଲା। ସେନାରୁ ଅବସର ନେବା ପରେ ୧୯୮୬ ମସିହାରେ ଅକାଲୀ ଦଳ ତାଙ୍କୁ ରାଜ୍ୟସଭାକୁ ପଠାଇଥିଲା। ୩ ମଇ ୨୦୦୫ରେ ୮୯ ବର୍ଷ ବୟସରେ ସେ ଚିରଦିନ ପାଇ ଆଖି ବୁଜିଥିଲେ ।
ବିଭାଜନ ପରେ ପୂର୍ବ ବଙ୍ଗରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅତ୍ୟାଚାର
ପ୍ରକୃତରେ, ଭାରତର ବିଭାଜନ ଦ୍ୱାରା ନିର୍ମିତ ପାକିସ୍ତାନର ପୂର୍ବ ଅଂଶରେ ରହୁଥିବା ଲୋକମାନଙ୍କ ଉପରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ପରେ ଅତ୍ୟାଚାର ଆରମ୍ଭ ହୋଇଥିଲା। ସେମାନେ ନୂଆ ଦେଶର ଅଂଶ ତ ହୋଇଥିଲେ, କିନ୍ତୁ ପ୍ରକୃତ ସ୍ୱାଧୀନତା ମିଳି ନ ଥିଲା। ତେଣୁ ସେମାନେ ଅସନ୍ତୋଷରେ ଥିଲେ। ୧୯୭୧ ମସିହା ଆସିବା ସମୟରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନରୁ ଭାରତକୁ ଏତେ ବଡ଼ ସଂଖ୍ୟାରେ ଶରଣାର୍ଥୀ ଆସୁଥିଲେ ଯେ ସେମାନେ ଭାରତ ପାଇଁ ସମସ୍ୟା ହୋଇ ପଡ଼ିଥିଲେ। ଏହାପରେ ଭାରତ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇରେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନକୁ ସମର୍ଥନ ଦେବାକୁ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲା ଏବଂ ଏହା ପାଇଁ ଏକ ବିଶେଷ ଅପରେସନ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା।
ଭାରତୀୟ ସେନା ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଯୁଦ୍ଧ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲା
ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନକୁ ପାକିସ୍ତାନରୁ ମୁକ୍ତ କରାଇବା ପାଇଁ ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିବା ଅପରେସନର ନେତୃତ୍ୱ ତତ୍କାଳୀନ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ାଙ୍କୁ ଦିଆଯାଇଥିଲା। ସେତେବେଳେ ସେ ଭାରତୀୟ ସେନାର ପୂର୍ବ କମାଣ୍ଡର କମାଣ୍ଡର ଥିଲେ। ଅପରେସନ ଆରମ୍ଭ ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ଭାରତ-ପାକିସ୍ତାନ ମଧ୍ୟରେ ଉତ୍ତେଜନା ବୃଦ୍ଧି ପାଇଥିଲା। ତେବେ ଭାରତୀୟ ସେନା ସେତେବେଳେ କୌଣସି ଯୁଦ୍ଧ ଚାହୁଁ ନ ଥିଲା। ଭାରତୀୟ ସେନାକୁ ଏହା ପାଇଁ ବିଶେଷ ନିର୍ଦ୍ଦେଶ ଦିଆଯାଇଥିଲା ଯେ ପାକିସ୍ତାନ ସହ ଯୁଦ୍ଧର ପରିସ୍ଥିତି ନ ଆସୁ। କିନ୍ତୁ ପାକିସ୍ତାନ ନିଜର କାର୍ଯ୍ୟକଳାପରୁ ବିରତ ହୋଇ ନ ଥିଲା। ତାକୁ ଲାଗୁଥିଲା ଯେ ପୂର୍ବ ପାକିସ୍ତାନରେ ସ୍ୱାଧୀନତା ଲଢ଼େଇକୁ ଦମନ କରିଦେବ ଏବଂ ଭାରତକୁ ମଧ୍ୟ ଯୁଦ୍ଧରେ ପରାସ୍ତ କରିବ। ତେଣୁ ପାକିସ୍ତାନ, ଭାରତ ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲା।
ଭାରତୀୟ ସେନା ଦ୍ରୁତ ଗତିରେ ଆଗକୁ ବଢ଼ିଲା
ଜେନେରାଲ ମାନେକଶୌଙ୍କ ନେତୃତ୍ୱରେ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ନୂଆ ରଣନୀତି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରି ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ଉପରେ ଆକ୍ରମଣ କରିଥିଲେ। ପାକିସ୍ତାନର ଆକ୍ରମଣର ଭାରତୀୟ ସେନା ଦୃଢ଼ ଜବାବ ଦେବା ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା। ୧୯୭୧ ମସିହାର ଏହି ଯୁଦ୍ଧରେ ଭାରତର ପାଦ ଦ୍ରୁତଗତିରେ ଆଗକୁ ବଢ଼ୁଥିଲା ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନା ପଛକୁ ହଟୁଥିଲା।
ନିୟାଜୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେବାକୁ ପଡ଼ିଲା
ଯୁଦ୍ଧରେ ନିଜ ସେନାକୁ ହେଉଥିବା ଭାରୀ କ୍ଷତି ଦେଖି ପାକିସ୍ତାନର ତତ୍କାଳୀନ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଆମିର ଅବଦୁଲ୍ଲାହ ଖାନ ନିୟାଜୀ ପଛକୁ ହଟିବାର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ। ଏହା ସହ ଭାରତ ଆଗରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବା ପାଇଁ ପାକିସ୍ତାନ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା। ଏହା ସହ ପାକିସ୍ତାନର ୯୦ ହଜାର ସୈନିକ ହାର ମାନି ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ତ୍ୟାଗ କରିଥିଲେ। ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ନିୟାଜୀ ଭାରତୀୟ କମାଣ୍ଡର ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ାଙ୍କୁ ୱାୟାରଲେସ ସନ୍ଦେଶ ପଠାଇ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବା ସୂଚନା ଦେଇଥିଲେ, ତେବେ ଭାରତୀୟ ସେନା ମଧ୍ୟ ପାକିସ୍ତାନର ସୀମା ଛାଡ଼ିବାକୁ ପ୍ରସ୍ତୁତ ହୋଇଥିଲା।
ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ଦିନ ସାଙ୍ଗରେ ଥିଲେ ପତ୍ନୀ
ଏହି ସନ୍ଦେଶ ପରେ ଜେନେରାଲ ମାନେକଶୌ ନିଷ୍ପତ୍ତି ନେଇଥିଲେ ଯେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରାଇବା ପାଇଁ ଭାରତ ତରଫରୁ ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ା ଯିବେ। ଭାରତ ତରଫରୁ ପଠାଯାଇଥିବା ଚୁକ୍ତି ଦଲିଲରେ ଲେଖାଯାଇଥିଲା ଯେ ଯେଉଁ ପାକିସ୍ତାନୀ ଅଧିକାରୀ ଏବଂ ସୈନିକ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରିବେ, ଜେନେଭା ଚୁକ୍ତି ଅନୁଯାୟୀ ସେମାନଙ୍କ ସୁରକ୍ଷାର ଦାୟିତ୍ୱ ନିଆଯିବ। ଜେନେରାଲ ନିୟାଜୀଙ୍କୁ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ କରାଇବାକୁ ଯାଇଥିବା ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ନିଜ ସ୍ତ୍ରୀ ଭଗଵନ୍ତ କୌରଙ୍କୁ ମଧ୍ୟ ସାଙ୍ଗରେ ନେଇଥିଲେ। ସେ ସାରା ବିଶ୍ୱକୁ ଦେଖାଇବାକୁ ଚାହୁଁଥିଲେ ଯେ ଯୁଦ୍ଧ ସମୟରେ ମହିଳାମାନଙ୍କ ପ୍ରତି ଅମାନବୀୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇଥିଲା।
ହସ୍ତାକ୍ଷର ସମୟରେ ନିୟାଜୀଙ୍କ ଆଖିରେ ଲୁହ
ଅବଶେଷରେ ୧୬ ଡିସେମ୍ବର ୧୯୭୧ରେ ଢାକାରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣର ନିଷ୍ପତ୍ତି ନିଆଯାଇଥିଲା। ଲେଫ୍ଟନାଣ୍ଟ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ଅରୋଡ଼ାଙ୍କ ସହ ପ୍ରାୟ ତିନି ହଜାର ସୈନିକ ଢାକାରେ ଥିଲେ। ପାକିସ୍ତାନୀ କମାଣ୍ଡର ନିୟାଜୀଙ୍କ ସହ ପରାଜିତ ସୈନିକମାନେ ଥିଲେ। ଜେନେରାଲ ନିୟାଜୀ ନିଜର ମୋଟ ୯୩ ହଜାର ସୈନିକଙ୍କ ସହ ଭାରତ ଆଗରେ ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ଦଲିଲରେ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିଥିଲେ, ତେବେ ତାଙ୍କ ଆଖିରୁ ଲୁହ ଝରି ପଡ଼ିଥିଲା। ଆତ୍ମସମର୍ପଣ ପାଇଁ ଦଲିଲର ଛଅଟି ପ୍ରତିଲିପି ପ୍ରସ୍ତୁତ କରାଯାଇଥିଲା ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକୁ ମୋଟା ଧଳା କାଗଜରେ ଟାଇପ କରାଯାଇଥିଲା। ଏଥିରେ ନିୟାଜୀ କେବଳ ଏଏକେ ନିୟା ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିଥିଲେ, ତେବେ ଜେନେରାଲ ଜଗଜୀତ ସିଂହ ସମ୍ପୂର୍ଣ୍ଣ ହସ୍ତାକ୍ଷର କରିବାକୁ କହିଥିଲେ। ହସ୍ତାକ୍ଷର ହେବା ସଙ୍ଗେ ସଙ୍ଗେ ବାଂଲାଦେଶ ସ୍ୱାଧୀନ ହୋଇଥିଲା।
