ପେହଲଗାମରେ ପର୍ଯଟକଙ୍କ ଉପରେ ହୋଇଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀ ଆକ୍ରମଣର ପ୍ରତିଶୋଧ ନେବା ପାଇଁ ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନ ଏବଂ ପାକିସ୍ତାନ ଅଧିକୃତ କାଶ୍ମୀର (PoK) ରେ ଥିବା ଆତଙ୍କବାଦୀଙ୍କ ଅଡ୍ଡାଗୁଡ଼ିକୁ ଅପରେସନ୍ ସିନ୍ଦୁର ଅଧୀନରେ ଧ୍ୱଂସ କରିଦେଇଥିଲା, ଯାହାଫଳରେ ପାକିସ୍ତାନ ବିଚଳିତ ହୋଇପଡ଼ିଥିଲା। ତୁରନ୍ତ ପାକିସ୍ତାନ ଭାରତ ଉପରେ ଡ୍ରୋନ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ଆକ୍ରମଣ ଆରମ୍ଭ କରିଥିଲା, ଯାହାକୁ ଭାରତୀୟ ପ୍ରତିରକ୍ଷା ବ୍ୟବସ୍ଥା ମାଧ୍ୟମରେ ଭାରତୀୟ ସେନା ନିରନ୍ତର ଧ୍ୱଂସ କରୁଛି। ପ୍ରତିଆକ୍ରମଣ ସ୍ୱରୂପ ଭାରତ ମଧ୍ୟ ନିଜର ଡ୍ରୋନ୍ ମାଧ୍ୟମରେ ପାକିସ୍ତାନୀ ସେନାକୁ ନିଶାନା କରୁଛି। ଆସନ୍ତୁ ଜାଣିବା ଭାରତ ପାଖରେ କେତେ ପ୍ରକାରର ଡ୍ରୋନ୍ ଅଛି ଏବଂ ସେଗୁଡ଼ିକର ବିଶେଷତା କ’ଣ?
ମୂଳତଃ ଡ୍ରୋନ୍ ହେଉଛି ମାନବ ରହିତ ବିମାନ (UAV)। ଏଗୁଡ଼ିକୁ ସାମର୍ଥ୍ୟ ଅନୁଯାୟୀ ଶହଶହ କିଲୋମିଟର ଦୂରରୁ ପରିଚାଳନା କରାଯାଇପାରେ। ଆଧୁନିକ ଯୁଗରେ ଯୁଦ୍ଧରେ ଡ୍ରୋନ୍ ଗୁରୁତ୍ୱପୂର୍ଣ୍ଣ ଭୂମିକା ନିର୍ବାହ କରୁଛି। ଡ୍ରୋନ୍ ଗୁଡ଼ିକ ନିଜ ଉପଯୋଗିତା ଅନୁଯାୟୀ ସେନ୍ସର ଏବଂ ପେଲୋଡ୍ ସହିତ ସଜ୍ଜିତ। କ୍ୟାମେରା, ରାଡାର ଏବଂ ଅସ୍ତ୍ରଶସ୍ତ୍ର ସହିତ ଏଗୁଡ଼ିକୁ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଏ।
ଭାରତ ପାଖରେ ବିଭିନ୍ନ ପ୍ରକାରର ଅନେକ ଡ୍ରୋନ୍ ଅଛି। ଏଥିମଧ୍ୟରୁ କିଛି ସ୍ୱଦେଶୀ ଭାବେ ବିକଶିତ ହୋଇଛି ଏବଂ ଆବଶ୍ୟକତା ଅନୁଯାୟୀ ଆମଦାନୀ କରାଯାଇଛି। କିଛି ଡ୍ରୋନ୍ ନିରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ, ଆଉ କିଛି ଆକ୍ରମଣ ପାଇଁ। ସ୍ୱଦେଶୀ ଡ୍ରୋନ୍ ମଧ୍ୟରେ ରୁସ୍ତମ, ରୁସ୍ତମ-୨, ନିଶାନ୍ତ ଏବଂ ଗଗନ ଅନ୍ତର୍ଭୁକ୍ତ। ଆମଦାନୀ ଡ୍ରୋନ୍ ମଧ୍ୟରେ ହେରନ୍ ଏବଂ ହର୍ମିସ୍ ୯୦୦ ଉଲ୍ଲେଖଯୋଗ୍ୟ।
DRDO ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଡ୍ରୋନ୍
ଭାରତୀୟ ସେନା ଆଜି ବିଶ୍ୱର ଅନ୍ୟ କୌଣସି ସେନାଠାରୁ କମ୍ ନୁହେ ଏବଂ ଶତ୍ରୁଠାରୁ ଏକ ପାଦ ଆଗରେ ରହୁଛି। ଏହାର ଡ୍ରୋନ୍ ସାମର୍ଥ୍ୟ ବିଷୟରେ କହିବାକୁ ଗଲେ, ଭାରତୀୟ ଗବେଷଣା ଓ ବିକାଶ ସଂଗଠନ (DRDO) ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ନିଶାନ୍ତ ଡ୍ରୋନ୍ ବିଶେଷ ଭାବେ ସେନା ପାଇଁ ତିଆରି କରାଯାଇଛି। ଏହି ଡ୍ରୋନ୍କୁ କ୍ୟାଟାପଲ୍ଟ ଟେକ୍ନୋଲୋଜିର ଲଞ୍ଚିଂ ସିଷ୍ଟମ ମାଧ୍ୟମରେ ଉଡ଼ାଯାଏ ଏବଂ ପାରାଚ୍ୟୁଟ ସାହାଯ୍ୟରେ ତଳକୁ ଅବତରଣ କରାଯାଏ।
ସେହିପରି ଡିଆରଡିଓ ଫେବୃଆରୀ ୨୦୧୮ରେ ରୁସ୍ତମ ଡ୍ରୋନ୍ର ସଫଳ ପରୀକ୍ଷଣ କରିଥିଲା। ଏହା ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ତିଆରି କରାଯାଇଛି। ବର୍ତ୍ତମାନ ଏହାଠାରୁ ଉନ୍ନତ ରୁସ୍ତମ-୨ ଡ୍ରୋନ୍ ଭାରତୀୟ ସେନା ଦ୍ୱାରା ବ୍ୟବହୃତ ହେଉଛି। ଏହା ୨୪ ଘଣ୍ଟା ନିରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର ତଥ୍ୟ ସଂଗ୍ରହ ପାଇଁ ଉପଯୋଗୀ। ରୁସ୍ତମ ଡ୍ରୋନ୍ରେ ଚକ ଲାଗିଛି ଏବଂ ଏହା ସ୍ଥଳସେନା, ବାୟୁସେନା ଏବଂ ନୌସେନା ତିନୋଟିକୁ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି।
ଲକ୍ଷ୍ୟ ଡ୍ରୋନ୍
ନିଶାନା ସାଧିବା ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର ସେବା ପାଇଁ ତିନୋଟି ସେନାକୁ ଲକ୍ଷ୍ୟ ଡ୍ରୋନ୍ ମଧ୍ୟ ଯୋଗାଇ ଦିଆଯାଇଛି। ଏହାକୁ ଏଚଏଏଲ ଏବଂ ଡିଆରଡିଓର ଏରୋନଟିକାଲ ଡେଭଲପମେଣ୍ଟ ଏଷ୍ଟାବ୍ଲିସମେଣ୍ଟ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ କରାଯାଇଛି। ଲକ୍ଷ୍ୟକୁ ରକେଟ ମାଧ୍ୟମରେ ପ୍ରକ୍ଷେପଣ କରାଯାଏ ଏବଂ ଏହା ମଧ୍ୟ ପାରାଚ୍ୟୁଟ ସାହାଯ୍ୟରେ ଅବତରଣ କରେ। ଇସ୍ରାଏଲ ଏବଂ ସିଙ୍ଗାପୁର ପରି ଦେଶମାନେ ମଧ୍ୟ ଲକ୍ଷ୍ୟର ପ୍ରଶଂସକ। ରୁସ୍ତମ-୨ର ବିଶେଷତା ହେଉଛି ଏହା ନିଜେ ଅବତରଣ କରିବାରେ ସକ୍ଷମ। ନିଶାନ୍ତ ଏବଂ ଗଗନ ଉଚ୍ଚ ରେଜୋଲୁସନ୍ ୩ଡି ଇମେଜିଂ କ୍ଷମତା ସହିତ ନିରୀକ୍ଷଣ ଏବଂ ଗୁପ୍ତଚର କାର୍ଯ୍ୟ ପାଇଁ ବ୍ୟବହୃତ ହୁଏ।
ହେରନ୍ ଡ୍ରୋନ୍
ଇସ୍ରାଏଲରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହେରନ୍ ଡ୍ରୋନ୍ ଏତେ ଶକ୍ତିଶାଳୀ ଯେ ଏହାକୁ ସର୍ଜିକାଲ ଷ୍ଟ୍ରାଇକ୍ରେ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ। ଭାରତ ପାଖରେ ହେରନ୍ ମାର୍କ-୨ ଅଛି। ଏହା ପ୍ରାୟ ୩୨,୦୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତାରେ ଏକାଥରକେ ୨୪ ଘଣ୍ଟାରୁ ଅଧିକ ସମୟ ଉଡ଼ାଣ କରିପାରେ। ଏହାର ସର୍ବାଧିକ ସୀମା ପ୍ରାୟ ୩,୦୦୦ କିଲୋମିଟର ଏବଂ ଏହା ୨୫୦ କିଲୋଗ୍ରାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ପେଲୋଡ୍ ବହନ କରିପାରେ।
ହାର୍ପି ଡ୍ରୋନ୍
ଇସ୍ରାଏଲରୁ ପ୍ରାପ୍ତ ହାରୋପ୍ ବା ହାର୍ପି ଡ୍ରୋନ୍ର ବ୍ୟବହାର ଭାରତ ପାକିସ୍ତାନର ଲାହୋରରେ ଥିବା ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବାରେ କରିଛି। ଏହାର ଉନ୍ନତ ସଂସ୍କରଣ ୫୦୦ରୁ ୧୦୦୦ କିଲୋମିଟର ଦୂରତା ଅତିକ୍ରମ କରିପାରେ ଏବଂ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ୧୮୫ କିଲୋମିଟର ବେଗରେ ଉଡ଼ିପାରେ। ଏହା ଦିନ କିମ୍ବା ରାତି ଯେକୌଣସି ସମୟରେ ୯ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଉଡ଼ାଣ କରିପାରେ। ଏହା ୩୨ କିଲୋଗ୍ରାମ ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଅସ୍ତ୍ର ବହନ କରିପାରେ। ଇସ୍ରାଏଲ ଏରୋସ୍ପେସ୍ ଇଣ୍ଡଷ୍ଟ୍ରିଜ୍ ଦ୍ୱାରା ବିକଶିତ ଏହି ଡ୍ରୋନ୍ ଆକ୍ରମଣ ପରେ ଶତ୍ରୁ ହାତରେ ପଡ଼େ ନାହିଁ, କାରଣ ଏହା ନିଜ କାର୍ଯ୍ୟ ସମାପ୍ତ କରି ନିଜେ ଧ୍ୱଂସ ହୋଇଯାଏ। ତେଣୁ ଏହାକୁ ‘ଫାୟାର ଆଣ୍ଡ ଫର୍ଗେଟ୍’ ଶ୍ରେଣୀରେ ରଖାଯାଏ।
ଏହାକୁ ଆକ୍ରମଣ ସହିତ ନିରୀକ୍ଷଣ ପାଇଁ ମଧ୍ୟ ବ୍ୟବହାର କରାଯାଇପାରେ। ମୁଖ୍ୟତଃ ଏହା ଶତ୍ରୁର ରାଡାର ସିଷ୍ଟମ ଏବଂ ଏୟାର ଡିଫେନ୍ସ ସିଷ୍ଟମକୁ ଧ୍ୱଂସ କରିବା ପାଇଁ ତିଆରି। ହାର୍ପି ଆଣ୍ଟି-ରେଡିଏସନ୍ ସିକର ସହିତ ସଜ୍ଜିତ, ଯାହା ରାଡାର ପରି ରେଡିଏସନ୍ ଉତ୍ସକୁ ସହଜରେ ଚିହ୍ନଟ କରିପାରେ। ଏଥିରେ ଇଲେକ୍ଟ୍ରୋ-ଅପ୍ଟିକାଲ ସେନ୍ସର ରହିଛି, ଯାହା ମାଧ୍ୟମରେ ଏହାକୁ ପରିଚାଳନା କରୁଥିବା ବ୍ୟକ୍ତି ଉଡ଼ାଣ ସ୍ଥାନର ଲାଇଭ୍ ଭିଡିଓ ପାଇଥାଏ।
ଭାରତୀୟ ସେନା ପାଖରେ ସର୍ଚ୍ଚର ଏମକେ-୧ ଏବଂ ୨ ଡ୍ରୋନ୍ ମଧ୍ୟ ଅଛି, ଯାହା ୧୬ ଘଣ୍ଟା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଆକାଶରେ ରହିପାରେ। ଏହା ୧୮,୫୦୦ ଫୁଟ ଉଚ୍ଚତା ପର୍ଯ୍ୟନ୍ତ ଯାଇପାରେ ଏବଂ ଘଣ୍ଟା ପ୍ରତି ୧୫୦ କିଲୋମିଟର ବେଗରେ ଉଡ଼େ। ଏହା ପାର୍ବତ୍ୟ ଅଞ୍ଚଳ, ବିଶେଷକରି ହିମାଳୟ ଉପରେ ମିଶନ ପାଇଁ ଅଧିକ ଉପଯୁକ୍ତ।
